Theo ông Vũ Hồng Thanh, thị trường bất động sản và nhà ở xã hội vẫn tồn tại nhiều bất cập, phát triển chưa bền vững, cung – cầu chưa cân đối, và giá bất động sản vẫn còn cao so với thu nhập của phần lớn người dân.
Sáng ngày 28/10, trong khuôn khổ Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến việc giám sát chuyên đề về "thực hiện chính sách, pháp luật quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến cuối năm 2023."
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Phó Trưởng Đoàn Giám sát Quốc hội, ông Vũ Hồng Thanh, đã trình bày báo cáo. Ông nhấn mạnh, từ năm 2015 đến 2023, thị trường bất động sản đã có những bước tiến vượt bậc về quy mô, hình thức, số lượng dự án và các kênh huy động vốn, tạo nên khối lượng cơ sở vật chất lớn cho xã hội. Sự phát triển này đã hỗ trợ tích cực cho các ngành kinh tế khác và cải thiện chất lượng sống cho người dân, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế - xã hội của đất nước, cũng như hỗ trợ các chính sách an sinh xã hội và dần đáp ứng nhu cầu về nhà ở của người dân.
Tính đến cuối giai đoạn giám sát, đã có hơn 3.363 dự án nhà ở thương mại và khu đô thị được triển khai, chiếm diện tích hơn 11.191 ha, cùng với 413 khu công nghiệp với tổng diện tích đất khoảng 87.700 ha. Đối với nhà ở xã hội, đã có khoảng 800 dự án được triển khai, cung cấp tổng cộng 567.042 căn, trong đó 373 dự án đã hoàn thành, 129 dự án đã khởi công và 298 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư.
Tuy nhiên, ông Vũ Hồng Thanh cũng chỉ ra các vấn đề còn tồn tại trong quản lý và phát triển nhà ở xã hội. Cơ cấu sản phẩm bất động sản vẫn chưa hợp lý, chủ yếu hướng đến phân khúc cao cấp và đầu tư tài chính, dẫn đến mất cân đối cung – cầu. Sản phẩm phù hợp với khả năng chi trả của đại bộ phận người dân còn thiếu trong khi nhu cầu nhà ở lại rất cao. Nguồn cung chủ yếu từ các dự án cũ, trong khi dự án mới gặp khó khăn về pháp lý, đặc biệt là vấn đề cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp bất động sản chưa đủ năng lực tài chính và kinh nghiệm triển khai, dẫn đến chất lượng dự án kém và hiệu quả thấp. Việc huy động vốn quá mức bằng công cụ tài chính khiến doanh nghiệp đối diện gánh nặng tài chính, đẩy giá bất động sản lên cao. Tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp bất động sản tiềm ẩn nhiều rủi ro, và bất động sản condotel, officetel gần như "đóng băng".
Giai đoạn 2022-2023, ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm suy giảm mạnh thị trường bất động sản, bộc lộ rõ hơn những hạn chế từ giai đoạn trước, nguồn cung bất động sản sụt giảm mạnh. Nhiều dự án nhà ở bị đình trệ, gây lãng phí tài nguyên đất và vốn, tăng chi phí và giá bán. Tại Hà Nội và TP.HCM, phân khúc căn hộ chung cư phù hợp với thu nhập trung bình của người dân gần như biến mất, trong khi nhà ở xã hội vẫn thiếu hụt nghiêm trọng so với nhu cầu.
Trong một số khu vực, sự không phù hợp về nhu cầu khiến nhiều dự án không có người mua hoặc thuê, gây lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế vĩ mô, sức khỏe của doanh nghiệp bất động sản, ngân hàng thương mại, tăng rủi ro thị trường trái phiếu, giảm thu ngân sách, gia tăng nợ xấu, và gây bất ổn về lao động, việc làm cũng như an sinh nhà ở.
Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng và các cơ quan, tổ chức liên quan tiếp tục rà soát những hạn chế, bất cập trong chính sách và pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội. Điều này nhằm điều chỉnh và hoàn thiện các luật, văn bản chi tiết, cũng như hướng dẫn thi hành đã ban hành để khắc phục những tồn tại cần nghiên cứu, tháo gỡ và xây dựng các giải pháp đồng bộ.
Để khắc phục các yếu kém trong quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội, Đoàn giám sát hướng tới việc phát triển thị trường an toàn, lành mạnh và bền vững, đa dạng hóa sản phẩm, cân bằng cung – cầu, tăng nguồn cung phù hợp với thu nhập của người dân, và đảm bảo an sinh xã hội.
Đoàn cũng đề xuất cơ chế giải quyết hợp lý và xử lý dứt điểm các dự án bất động sản gặp khó khăn pháp lý hoặc đình trệ do thủ tục kéo dài, ảnh hưởng bởi sự thay đổi của pháp luật qua các thời kỳ. Giải pháp cần dựa trên việc xem xét các yếu tố thực tiễn, hoàn cảnh lịch sử và đánh giá kỹ lưỡng lợi ích – chi phí để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân, doanh nghiệp, từ đó giải phóng nguồn lực cho thị trường, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.
Ông Thanh nhấn mạnh, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế - dân sự, đồng thời cần làm rõ nội hàm "không hợp thức hóa các vi phạm" nhằm nâng cao hiệu quả trong xây dựng và thực thi pháp luật.
Bất động sản dành cho bạn