Quốc hội khóa XV, tại kỳ họp thứ 8, đã thảo luận về kết quả giám sát việc thực hiện chính sách và pháp luật liên quan đến quản lý thị trường bất động sản cũng như phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2015–2023. Qua đó, nhiều hạn chế và bất cập đã được chỉ ra. Để khắc phục những vấn đề này, cần có các giải pháp cụ thể, hiệu quả và mang tính thực tiễn cao.
Kết quả giám sát với 104 trang chính và 328 trang phụ lục không chỉ phản ánh quy mô đồ sộ mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề khi thị trường bất động sản và nhà ở xã hội đang trong tình trạng "vừa nóng, vừa lạnh".
Theo báo cáo giám sát, nhiều dự án bất động sản gặp vướng mắc, triển khai chậm hoặc bị đình trệ, trong khi nguồn vốn đầu tư rất lớn, dẫn đến lãng phí đất đai và nguồn lực tài chính. Điều này làm tăng chi phí và giá bán sản phẩm, đồng thời để lại những khu đô thị bị bỏ hoang. Phần lớn các địa phương không đạt được chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội đã đề ra.
ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nhận định: "Nhiều chung cư xây dựng xong nhưng không bán được, dẫn đến bỏ hoang, xuống cấp, gây lãng phí nguồn lực xã hội và làm tăng nợ xấu của ngân hàng." Những điểm nghẽn này đã được nhận diện, nhưng câu hỏi đặt ra là làm thế nào để tháo gỡ?
Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đề xuất Chính phủ cần tập trung chỉ đạo việc hướng dẫn và thực hiện các quy định pháp luật liên quan đến tài chính đất đai, đặc biệt là định giá đất, xây dựng và điều chỉnh bảng giá đất, cùng các chính sách liên quan. Mục tiêu là bảo đảm giá trị nguồn lực đất đai được phát huy tối đa, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Liên quan đến dự thảo Nghị quyết thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại, ông Thanh khuyến nghị cần bám sát chỉ đạo của cấp có thẩm quyền để đảm bảo cơ chế này phát huy tối ưu nguồn lực đất đai và tránh tạo thêm rào cản trong quá trình triển khai.
Với các dự án đã có kết luận thanh tra hoặc bản án liên quan, Chính phủ đã trình Quốc hội xem xét Nghị quyết về cơ chế đặc thù nhằm tháo gỡ khó khăn tại TP.HCM, Đà Nẵng và Khánh Hòa. Đoàn giám sát Quốc hội nhấn mạnh cần rà soát kỹ lưỡng để Nghị quyết phù hợp thẩm quyền và triển khai hiệu quả.
Ông Lê Thanh Hoàn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật, cảnh báo nếu không rà soát kỹ lưỡng và đưa ra giải pháp cụ thể cho từng dự án, nhiều công trình sẽ tiếp tục bị bỏ dở, gây lãng phí nguồn lực xã hội. Ông kêu gọi Chính phủ và chính quyền địa phương khẩn trương vào cuộc, xử lý dứt điểm các vấn đề còn tồn đọng.
ĐBQH Nguyễn Văn Huy (Đoàn Thái Bình) đề xuất cần có các giải pháp mạnh mẽ và riêng biệt để giải quyết vướng mắc kéo dài từ những thay đổi pháp luật qua các thời kỳ, đặc biệt là các dự án bất động sản liên quan đến kết luận thanh tra hoặc kiểm toán.
ĐBQH Lý Tiết Hạnh (Đoàn Bình Định) nhấn mạnh việc tháo gỡ vướng mắc pháp lý cần được đặt làm trọng tâm. Bà đề nghị sử dụng hiệu quả nguồn lực từ các dự án hiện có, có thể chuyển đổi công năng phù hợp khi cần thiết. Sai phạm cần xử lý nhưng phải thận trọng trong việc tận dụng tài sản. Bà cũng đề xuất Chính phủ xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho từng nhóm vấn đề, đảm bảo xử lý hiệu quả và triệt để.