Số hóa, kết nối và quản lý dữ liệu trong lĩnh vực bất động sản sẽ mang lại lợi ích cho cả người tham gia và toàn bộ thị trường.
Lợi ích của việc số hóa bất động sản
Chính phủ đang đẩy mạnh việc nghiên cứu và triển khai thí điểm mô hình “Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý” nhằm tăng cường tính minh bạch, kiểm soát thị trường và hạn chế các hành vi đầu cơ, thao túng giá. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Xây dựng tại Công điện số 03/CĐ-TTg. Theo đó, Bộ Xây dựng sẽ chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan để nghiên cứu và báo cáo Thủ tướng trong quý II/2025.
Mô hình “Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý” được thiết kế nhằm hoạt động như một sàn giao dịch chính thức, tương tự như các sàn giao dịch việc làm hoặc các nền tảng thương mại điện tử. Việc số hóa quy trình giao dịch, liên thông dữ liệu và kiểm soát thông tin sẽ giúp hạn chế các hành vi thao túng thị trường, đồng thời đảm bảo công khai, minh bạch, bảo vệ quyền lợi của người tham gia. Mô hình này không chỉ góp phần lành mạnh hóa thị trường mà còn nâng cao hiệu quả thu thuế, giúp Nhà nước kiểm soát tốt hơn các dòng chảy bất động sản và tránh thất thoát nguồn thu ngân sách.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh rằng, bất động sản là một lĩnh vực quan trọng, không chỉ đóng góp lớn cho ngân sách Nhà nước mà còn có tác động lan tỏa mạnh mẽ đến các ngành kinh tế chủ chốt như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và xây dựng. Do đó, việc thiết lập một hệ thống giao dịch bất động sản minh bạch, có sự quản lý của Nhà nước là rất cần thiết để đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững của thị trường.
Theo kế hoạch, Trung tâm sẽ trực thuộc UBND các tỉnh, thành phố, có con dấu riêng và thực hiện các nhiệm vụ chính như quản lý giao dịch bất động sản, thu thuế và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trung tâm này sẽ chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức và hoạt động của UBND tỉnh, thành phố, đồng thời được hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ từ các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Việc triển khai mô hình này được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Trước hết, việc công khai thông tin sẽ giúp hạn chế tình trạng đầu cơ, thổi giá, góp phần ổn định giá bất động sản. Việc giao dịch qua sàn sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro cho cả người mua và người bán, đồng thời tăng cường sự kiểm soát của Nhà nước đối với thị trường. Hơn nữa, với việc áp dụng công nghệ số, các giao dịch sẽ được thực hiện nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, tương tự như cách hoạt động của thị trường chứng khoán.
Dưới góc nhìn của các chuyên gia, mô hình này là một bước tiến quan trọng trong việc quản lý thị trường bất động sản. Ông Bùi Văn Doanh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam, cho rằng nếu tất cả giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất được thực hiện trên nền tảng số, Nhà nước sẽ dễ dàng theo dõi dòng chảy bất động sản, hạn chế tình trạng trục lợi từ các chính sách ưu đãi. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Chính phủ đang thúc đẩy các chương trình nhà ở xã hội, hỗ trợ vay vốn và ưu đãi mua nhà.
Tuy nhiên, để hệ thống này vận hành hiệu quả, cần có chính sách và hành lang pháp lý rõ ràng. Việc bảo mật thông tin cá nhân, quy định về giao dịch điện tử và chế tài xử lý vi phạm là những yếu tố cần được xây dựng kỹ lưỡng. Ngoài ra, ông Doanh cũng nhấn mạnh rằng, khi được triển khai minh bạch và có cơ chế giám sát chặt chẽ, sàn giao dịch bất động sản điện tử sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ giúp Nhà nước quản lý thị trường hiệu quả hơn.
Dưới góc độ kinh tế, Tiến sĩ Ngô Trí Long nhận định rằng việc ứng dụng công nghệ số vào quản lý giao dịch bất động sản là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, để triển khai thành công, cần có một chiến lược toàn diện, đảm bảo sự đồng bộ giữa công nghệ, pháp lý và thị trường. Ông cũng đề xuất rằng, mô hình này nên được thử nghiệm trước tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM trước khi triển khai trên toàn quốc để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp.
Bên cạnh đó, yếu tố công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của hệ thống. Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) và bảo mật đa lớp sẽ giúp nâng cao độ tin cậy của nền tảng giao dịch. Đồng thời, để mô hình này hoạt động trơn tru, cần có sự chuẩn bị về nguồn nhân lực, đào tạo đội ngũ chuyên nghiệp để vận hành hệ thống một cách hiệu quả.

Ngoài ra, một trong những thách thức lớn của mô hình này là đảm bảo sự tiện lợi cho người dân khi so sánh với các giao dịch truyền thống. Việc bắt buộc tất cả giao dịch phải thông qua trung tâm cần đi kèm với cơ chế khuyến khích đủ mạnh để tránh tình trạng lách luật. Đồng thời, nghĩa vụ thuế, thủ tục ghi nhận hợp đồng cũng cần được đơn giản hóa để không gây cản trở cho quá trình giao dịch.
Theo Phó Tổng Giám đốc Batdongsan.com.vn, một trong những lợi ích lớn nhất của mô hình này là giúp tập trung thông tin giao dịch, quản lý chặt chẽ các hoạt động mua bán trên thị trường. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả, cần chú trọng đến việc thiết lập hệ thống tổ chức vững chắc, tránh gây xáo trộn đến hoạt động của thị trường bất động sản.
Trước yêu cầu của Thủ tướng, Bộ Xây dựng cũng đang phối hợp với Bộ Công an để hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà ở và thị trường bất động sản. Hệ thống này sẽ được kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, công chứng, đầu tư và xây dựng để cập nhật kịp thời tình trạng pháp lý của các dự án và các bất động sản đủ điều kiện giao dịch. Công tác này phải được hoàn thành trong năm 2025.
Bộ Xây dựng cũng đang phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường để nghiên cứu mô hình giao dịch chứng khoán, nhằm ứng dụng vào lĩnh vực bất động sản. Mục tiêu là số hóa toàn bộ quy trình từ giao dịch, công chứng, thuế đến đăng ký đất đai, đảm bảo công khai, minh bạch và ngăn chặn thất thoát thuế. Các bộ, ngành liên quan sẽ phải hoàn thành nghiên cứu và báo cáo Thủ tướng trước ngày 30/6/2025.
Nếu được triển khai đúng lộ trình và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, mô hình “Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý” không chỉ giúp tăng tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro mà còn thúc đẩy thanh khoản cho thị trường bất động sản Việt Nam, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.