21/03/2025, 14:26 0

Người dân phải đóng thuế thu nhập cá nhân nhưng lại được mua nhà ở xã hội

Một người có thu nhập 15 triệu đồng/tháng vừa được xếp vào diện thu nhập thấp theo tiêu chí nhà ở xã hội, nhưng đồng thời vẫn phải đóng thuế thu nhập cá nhân. Nghịch lý này khiến nhiều người lao động băn khoăn và phản ánh sự chồng chéo, bất cập trong chính sách.

Được mua NOXH nhưng vẫn phải đóng thuế

Một cá nhân có thu nhập 15 triệu đồng/tháng sẽ phải nộp thuế thu nhập cá nhân nếu không có người phụ thuộc. Sau khi trừ mức giảm trừ gia cảnh 11 triệu đồng/tháng, phần thu nhập chịu thuế còn lại là 4 triệu đồng/tháng, áp dụng thuế suất 5%.

Tuy nhiên, theo Nghị định 100/2024/NĐ-CP, những người có thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng lại được xếp vào nhóm thu nhập thấp và đủ điều kiện mua nhà ở xã hội. Điều này cho thấy sự chồng chéo trong chính sách, khi một cá nhân vừa bị coi là có thu nhập đủ cao để đóng thuế nhưng đồng thời vẫn thuộc diện thu nhập thấp khi xét đến chính sách hỗ trợ nhà ở.

Xem xét việc đánh thuế bất động sản ở góc nhìn đa chiều

Việc duy trì mức giảm trừ gia cảnh 11 triệu đồng/tháng trong khi chi phí sinh hoạt ngày càng tăng đã khiến thuế thu nhập cá nhân trở thành gánh nặng đối với nhiều người lao động. Theo số liệu của Cục Thống kê, từ năm 2020 đến 2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng hơn 30%, khiến sức mua của người lao động giảm đáng kể. Tuy nhiên, mức giảm trừ gia cảnh vẫn không được điều chỉnh tương ứng, dẫn đến tình trạng nhiều người có thu nhập trung bình cũng phải nộp thuế dù khả năng tích lũy sau khi chi tiêu là rất thấp.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế, mức giảm trừ gia cảnh hiện nay – 11 triệu đồng/tháng với người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng với mỗi người phụ thuộc – đã không còn phù hợp với tốc độ trượt giá và chi phí sinh hoạt thực tế. Bên cạnh đó, quy định về người phụ thuộc cũng cần được xem xét lại. Hiện tại, nếu người phụ thuộc có thu nhập trên 1 triệu đồng/tháng, họ sẽ không được tính giảm trừ, tạo ra sự bất hợp lý: người không có thu nhập được giảm trừ 4,4 triệu đồng/tháng, trong khi người có thu nhập chỉ hơn 1 triệu đồng lại không được giảm trừ gì.

Bà Cúc đề xuất cần nghiên cứu nâng mức giảm trừ gia cảnh lên ngưỡng phù hợp với lương tối thiểu, GDP bình quân đầu người và chỉ số giá tiêu dùng để đảm bảo đời sống người nộp thuế trước khi thực hiện nghĩa vụ thuế. Đồng thời, cần rà soát lại cơ cấu thuế suất và mức thuế để đảm bảo phù hợp với thu nhập và khả năng chi trả của người dân, tránh tạo áp lực tài chính quá lớn lên người lao động.

“Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo hướng linh hoạt là rất cần thiết, có thể căn cứ vào tỷ lệ trượt giá hoặc mức thu nhập bình quân để đảm bảo sự kịp thời và hợp lý. Ngoài ra, cần làm rõ các khoản thu nhập chịu thuế và không chịu thuế để đảm bảo công bằng giữa các nhóm đối tượng”, bà Cúc nhấn mạnh.

Cần nới điều kiện thu nhập để cá nhân mua NOXH

Bên cạnh những bất cập về thuế, chính sách nhà ở xã hội cũng tồn tại nhiều điểm chưa hợp lý. Theo Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP, để đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, người độc thân không được có thu nhập quá 15 triệu đồng/tháng, còn hộ gia đình không vượt quá 30 triệu đồng/tháng.

Điều này dẫn đến một nghịch lý: một cá nhân có thu nhập 15 triệu đồng/tháng vừa phải đóng thuế thu nhập cá nhân, vừa được coi là thu nhập thấp để hưởng chính sách nhà ở xã hội. Sự thiếu nhất quán này cho thấy khoảng trống trong việc đồng bộ chính sách tài khóa và an sinh xã hội.

PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh, giảng viên cao cấp Học viện Tài chính, nhận định rằng việc mở rộng điều kiện thu nhập nhằm tăng số lượng người được mua nhà ở xã hội là cần thiết, bởi giá nhà hiện nay đang vượt xa khả năng chi trả của phần lớn người dân. Ngưỡng 15 triệu đồng/tháng có thể được xem xét điều chỉnh để phù hợp với mức giảm trừ gia cảnh mới, dự kiến sẽ được Bộ Tài chính sửa đổi vào năm 2026.

Tuy nhiên, theo ông, cần cân nhắc kỹ vì nhà ở xã hội được thiết kế dành cho nhóm thu nhập thấp, với sự hỗ trợ từ Nhà nước dành cho cả chủ đầu tư và người mua. Do đó, điều kiện thu nhập của đối tượng thụ hưởng nên dưới mức phải đóng thuế thu nhập cá nhân. “Nếu một người bị đánh thuế thu nhập, họ không thể đồng thời được coi là người thu nhập thấp. Cần điều chỉnh chính sách để đảm bảo công bằng và hợp lý trong phân bổ nguồn lực”, ông nhấn mạnh.

Ông cũng đề xuất nghiên cứu kỹ lưỡng về mức chi tiêu thực tế của người dân theo từng vùng, từ đó điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp. Một giải pháp có thể xem xét là liên kết mức giảm trừ gia cảnh với lương tối thiểu vùng, giúp điều chỉnh linh hoạt theo từng năm. Khi đó, tiêu chí thu nhập thấp để mua nhà ở xã hội cũng sẽ sát với thực tế hơn.

Hoàn thiện công cụ thuế để bình ổn giá và minh bạch hóa thị trường địa ốc

Ngoài ra, sự thiếu đồng bộ trong chính sách nhà ở cũng làm gia tăng nguy cơ trục lợi. Một số cá nhân có thể khai báo thu nhập thấp hơn thực tế để đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, trong khi những người thực sự cần hỗ trợ lại bị loại do không đáp ứng đúng tiêu chí. Điều này không chỉ khiến thị trường méo mó mà còn gây bất công trong phân bổ chính sách an sinh xã hội.

Trước vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng nghiên cứu, điều chỉnh các quy định liên quan đến việc người có thu nhập đóng thuế nhưng vẫn được mua nhà ở xã hội. Việc này nhằm đảm bảo sự đồng bộ giữa chính sách thuế và chính sách nhà ở, đồng thời hạn chế những bất cập phát sinh.

Theo các chuyên gia kinh tế, sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng là cần thiết để xác định lại ngưỡng thu nhập chịu thuế và tiêu chí thu nhập thấp trong chính sách nhà ở xã hội. Việc điều chỉnh này không chỉ giúp loại bỏ mâu thuẫn chính sách mà còn tăng cường niềm tin của người dân vào hệ thống thuế và các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.