Hệ thống cảng hàng không với hạ tầng hiện đại thúc đẩy đầu tư tại các tỉnh

Quy hoạch Tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 sắp được phê duyệt sẽ tạo nền tảng pháp lý quan trọng để gọi vốn tư nhân.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành vừa chỉ đạo các cơ quan chức năng liên quan triển khai các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ triển khai đầu tư, khai thác hàng không dân dụng tại một số cảng hàng không, sân bay.

Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 298/TB-VPCP ngày 24/9/2022 kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tại cuộc họp về quy hoạch, huy động vốn đầu tư một số cảng hàng không, sân bay.

Tại Thông báo trên, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành kết luận: Việc đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng giao thông nói chung và hệ thống cảng hàng không, sân bay nói riêng có ý nghĩa rất thiết thực, tạo động lực mới thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương và đất nước. Trong thời gian vừa qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo phân cấp, phân quyền cho các địa phương để chủ động hơn trong đầu tư xây dựng cảng hàng không và đã đạt được những kết quả bước đầu quan trọng.

Đặt kỳ vọng phát triển vào hệ thống cảng hàng không

Hiện, quy hoạch về hệ thống cảng hàng không (CHK) toàn quốc thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050 vẫn chưa được Bộ GTVT hoàn chỉnh. Hiện nhiều địa phương gửi văn bản đến Bộ GTVT và Chính phủ để xin bổ sung sân bay của tỉnh vào quy hoạch.

Chỉ trong tháng 9, ba tỉnh Tuyên Quang, Sơn La, Kon Tum đã có văn bản đề xuất bổ sung vào quy hoạch các sân bay Na Hang, Mộc Châu, Măng Đen. Trước đó, các tỉnh Ninh Bình, Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Đắk Nông, Hà Giang, Bắc Giang và Bình Phước cũng kiến nghị đưa dự án sân bay về địa phương.

Lý do các tỉnh đề xuất xin bổ sung sân bay vào quy hoạch vì đây sẽ là động lực quan trọng, có vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; kết nối các địa phương trong khu vực với các trung tâm, vùng kinh tế trọng điểm của cả nước cũng như các nước trên thế giới, đảm bảo mục đích an ninh quốc phòng…

Các CHK sẽ là động lực thúc đẩy phát triển du lịch hay kết nối giao thương liên vùng, liên quốc gia. Minh chứng là một tuyến cao tốc dù đầu tư lớn, nhưng cũng chỉ giúp kết nối trực tiếp 2 tỉnh lân cận, trong khi một sân bay có thể mở ra cơ hội thông thương với 63 tỉnh, thành phố, thậm chí với toàn thế giới. Do đó, việc các tỉnh đề xuất bổ sung sân bay là điều dễ hiểu.

Đưa ra số lượng 22 sân bay của Việt Nam hiện nay chưa nhiều nếu so sánh với các nước trong khu vực và thế giới, ông Trần Quang Châu, Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ hàng không Việt Nam khẳng định, việc các tỉnh mong muốn có sân bay để phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ công tác cứu nạn, quốc phòng, an ninh, du lịch địa phương là chính đáng.

"Một tỉnh có thể có tới 3 sân bay nếu chứng minh được chúng thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương hay phục vụ đặc khu kinh tế. Tuy nhiên, việc xây mới cần tính toán nhiều tiêu chí kinh tế xã hội, địa hình trong tổng thể mạng lưới cảng hàng không toàn quốc và cần huy động nguồn vốn theo hình thức xã hóa", ông Châu cho hay.

Chuyên gia cũng cho rằng, các sân bay được quy hoạch đồng bộ sẽ thúc đẩy tăng trưởng đô thị, thu hút đầu tư, kích thích phát triển cơ sở hạ tầng, du lịch.

Góp ý cho quy hoạch cảng hàng không, PGS.TS Phạm Bích San, Viện Nghiên cứu và Tư vấn phát triển cho rằng, xây dựng hệ thống cảng hàng không cần tính đến trước hết đáp ứng nhu cầu của lĩnh vực du lịch. Các khu vực có tiềm năng du lịch lớn phải là ưu tiên đầu tiên cho việc xây dựng các sân bay mới như Sapa, Hà Giang…

Thu hút đầu tư

Theo ông Bùi Doãn Nề, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp hàng không Việt Nam (VABA), hàng không Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất khu vực. Để đáp ứng cơ sở hạ tầng khi thị trường phục hồi sau đại dịch, nước ta phải sớm đầu tư, nâng cấp mở rộng các sân bay hiện có cũng như đẩy nhanh xây dựng các sân bay mới, tránh tình trạng ùn tắc, quá tải.

"Hạ tầng hàng không phát triển sẽ tạo điều kiện cho du lịch phát triển và ngược lại, kéo theo đó là tạo việc làm, nguồn thu cho các đơn vị cung cấp dịch vụ liên quan và ở một chừng mực nào đó là bảo đảm an sinh xã hội", ông Nề nói rõ.

Chuyên gia cũng đưa ra dẫn chứng, sân bay Phú Quốc được xây dựng mới từ năm 2008 và đưa vào khai thác năm 2012 đón lượng khách tăng trưởng mạnh mẽ, vượt xa chỉ tiêu công suất quy hoạch được duyệt. Việc du lịch, đầu tư, kinh doanh tại Phú Quốc trở nên thuận lợi nhờ có hệ thống sân bay khi các hãng hàng không liên tục mở mới, tăng tải đường bay này.

Điển hình, tần suất khai thác đi/đến Phú Quốc trong tháng 6/2022 đạt 100 chuyến bay nội địa/ngày, trong khi thời điểm trước dịch năm 2019 chỉ khai thác tổng 72 chuyến quốc tế và nội địa/ngày. Điều đó cho thấy, nhờ có sân bay, việc di chuyển dễ dàng, thuận lợi nên dư địa khách du lịch đến "đảo Ngọc" sẽ còn rộng mở.

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính cho rằng các CHK, sân bay được cải tạo, nâng cấp mở rộng hoặc xây mới sẽ tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua các hoạt động du lịch, đầu tư, kinh doanh.

"Trong quy hoạch CHK, sân bay tới đây nên cho phép các địa phương và doanh nghiệp có thể xây dựng sân bay công suất nhỏ, sân bay chuyên dùng (như Măng Đen, Mộc Châu) hoặc cải tạo mở rộng các sân bay hiện hữu để từ đó có thể phát triển du lịch địa phương. Đây là bài toán đặt ra với nền kinh tế quốc dân và hoạt động du lịch", ông Thịnh nói.

Đưa ra con số thu nhập bình quân đầu người Việt Nam hiện ở mức trung bình (khoảng 3.700 - 3.800 USD/người/năm), chuyên gia gợi mở trong vài năm nữa khi GDP tăng lên thì nhu cầu du lịch và hưởng thụ của người dân sẽ tăng cao. Cần tính toán kỹ xu hướng này và việc rót vốn vào hạ tầng CHK, sân bay phải đảm bảo hiệu quả nguồn lực đầu tư hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp, địa phương.

Ông Thịnh cũng nhìn nhận nhiều địa phương rất giàu tiềm năng du lịch nhưng vấn đề hạ tầng giao thông chưa hoàn chỉnh đang là "nút thắt" lớn nhất làm mất đi lợi thế cạnh tranh so với các trung tâm du lịch khác như Phan Thiết (Bình Thuận), Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu)…

"Đối với thị trường du lịch trọng điểm như Côn Đảo, Mũi Né cần sớm đẩy nhanh tiến độ thi công để đưa sân bay vào khai thác nhằm thu hút khách du lịch. Đây là yếu tố tiên quyết giúp rút ngắn khoảng cách đi lại, tiết kiệm thời gian. Khách du lịch là người có thu nhập ổn định và sẵn sàng chịu chi, do đó các địa phương cần tìm mọi cách nâng cao chất lượng dịch vụ bao gồm đi lại, mua bán hàng hóa, ăn nghỉ…", ông Thịnh chia sẻ.

Như vậy có thể thấy những lợi ích rất lớn của sân bay mang đến cho địa phương. Hiện cơ quan quản lý Nhà nước đang rà soát kỹ lưỡng, bổ sung những dự án sân bay giàu tiềm năng vào quy hoạch, đảm bảo tính hiệu quả của toàn mạng lưới cảng hàng không.